In de Ars Aequi werd een naar mijn mening goede vraag gesteld die ik graag met jullie wil delen. En waar ik tevens graag jullie mening over hoor. Het gaat om de vraag of rechters verplicht moeten stoppen wanneer een bepaalde leeftijd wordt bereikt en of die leeftijd 70 jaar moet zijn. De discussie hieromtrent zal hieronder beknopt worden benaderd. Ik wil echter iedereen aansporen om zijn of haar mening te laten weten via onze Facebook poll. Schroom daarom vooral niet om (via Facebook) te reageren.
De discussie omtrent de of een maximale leeftijd waarop rechters uit hun ambt worden gezet, is komen oplaaien toen senior-rechter Willem Korthals Altes van de rechtbank Amsterdam als 67 jarige rechter een artikel schreef voor het NRC met de titel ‘Stoppen als rechter? Ik ben net zo fit als een veertiger afgelopen jaar. En vervolgens dreigde de Staat te dagvaarden tegen zijn gedwongen pensioenontslag op 70 jarige leeftijd.
Het gaat bij deze discussie om artikel 117 van de Grondwet en artikel 46h lid 3 van de Wet rechtspositie rechterlijke ambtenaren. De grondwet geeft aan dat rechters voor het leven worden benoemd, maar dat zij (op eigen verzoek of) wegens het bereiken van een bij de wet te bepalen leeftijd worden ontslagen. In Nederland is die bij wet bepaalde leeftijd dus 70 jaar.
De tegenstanders van dit leeftijdsplafond beargumenteren dat de meeste rechters op 70 jarige leeftijd wel gestopt zijn of willen stoppen en dat de rechters die niet willen stoppen tot de besten behoren en het zonde zou zijn om deze kundige rechters te ontslaan. Daarnaast zouden rechters zelf het beste kunnen beoordelen of ze nog capabel waren om hun taak uit te oefenen.
De voorstaanders van het leeftijdsplafond betogen echter dat rechters niet objectief kunnen beoordelen of ze hun taak als rechter nog naar behoren kunnen uitoefenen. Het leeftijdsplafond zou daarom ook een manier zijn om ongemakkelijke ingrijpende discussies over het (dis)functioneren van rechters te voorkomen, alsmede politieke inmenging.
Mocht u zich afvragen waarom de leeftijdsgrens van rechters 70 jaar is en niet de AOW-leeftijd. Dit komt doordat voor andere ambtenaren waar wel de AOW leeftijd als leeftijdsgrens gold, uitzonderingen van toepassing konden zijn waardoor zij na het bereiken van de AOW-leeftijd toch hun ambt konden voorzetten. Voor rechters waren er niet dergelijke uitzonderingen, wat gecompenseerd werd met deze verhoging.
Op Europees niveau is er sinds 2011 een richtlijn die in Nederland is omgezet naar de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid (WGBL). Uitgangspunt van deze wet is dat leeftijdsonderscheid in arbeidsvoorwaarden is verboden, tenzij dat objectieve gerechtvaardigd zou zijn. Hieromtrent is vaker geprocedeerd en heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) in meerdere zaken in verschillende lidstaten steeds geconcludeerd dat het verbod op leeftijdsdiscriminatie niet werd geschonden. Het geeft de lidstaten daarmee veel vrijheid en kan een arbeidsmarkt- of werkgelegenheidsbeleid accepteren als een objectieve rechtvaardiging.
In het verleden hebben andere landen ook een verlaging van het leeftijdsplafond voor rechters doorgevoerd of proberen door te voeren. Vaak is gebleken dat in zulke gevallen politieke motieven aan de verlaging ten grondslag lagen. Derhalve is een verlaging met het oog op het in ons land zeer belangrijke trias politica niet denkbaar.
Of de situatie zoals die er nu is, gedwongen ontslag van rechters op 70 jarige leeftijd, wenselijk is, wil ik graag aan u voorstellen. Klik daarom hier om naar onze poll op Facebook te gaan. U kunt uw mening ook altijd via de e-mail laten horen.
Door: J.P. Voorn